Gresye,
yon teritwa pèdi anplis
Pale
de komin Gresye menm jan ak anpil lòt nan peyi an, se pale de yon avan ak yon kounye
a. Gen yon avan peryòd ensekirite jeneralize an ak pandan peryòd la. Nan sans
sa prezantasyon sa nou ap fè sou komin
lan ap nan yon premye tan konsène jan li te konn fonksyone avan dejeneresans
sitiyasyon sekirite a, apre li ap chita
sou fonksyònman aktyèl li.
.jpeg)
Gresye se yon komin nan rejyon palm lan, ki trouve li nan mitan Kafou ak Leyogàn. Li gen yon sipèfisi 102,69 km2 ak 3 seksyon kominal ki se: Mòn Bato, Mòn Chandèl ak Tiboukan. Se yon vil kotye, ki pa gen anpil anpil moun k ap viv landan l. Denyè fwa enstiti Ayisyen Statistik ak Enfòmatik ( IHSI) bay chif sou kantite moun k ap viv nan komin lan, li te estime abitan yo a 33 152. Avèk evolisyon sitiyasyon an nan komin lan chif yo ki vrèman vin varye.
Anndan komin Gresye gen divès enstitisyon piblik ki chita kò yo nan
mitan sant vil la, youn pa lwen lòt ; biro Direksyon Jeneral Enpo ( DGI), Ofis Nasyonal Idantifikasyon ( ONI), Ofisye
Leta Sivil, Tribinal Lapè, elatriye. Nan prive komin lan pa twò rich. Li gen
yon sèl bank komèsyal, ki se Bank Linyon Ayisyen ( BUH), avèk yon gwo
kès popilè, MAMEV ( Men ale Men vini) ki pral gen li menm preske gen 30 ane nan
komin lan. Se yon asosiyasyon ki bay moun nan kominote a posibilite pou prete lajan avèk li ofri kèk sèvis bankè. Pou sèvis sante, gen plizyè sant ki bay swen
ak plizyè klinik prive. Men komin lan pa vrèman gen yon lopital ki respekte
tout nòm yo.
Nan sa ki konsène edikasyon, anndan komin lan gen yon
latriye lekòl prive ak piblik. Pami
lekòl piblik yo gen, yon lise : Lise nasyonal Gresye. Pa gen inivèsite pou
bachelye yo frekante apre bakaloreya, sa ki lakoz yo oblije mete tèt Pòtoprens
pou yo al fè etid siperyè. Genyen kèk
lekòl profesyonèl ak lekòl nòmal ki ap pran manm, men pa gen lekòl enfimyè. Se sitou Leyogàn jenn fi ak jenn gason yo ale
pou aprann sa ki gen rapò ak zafè medikal, tankou syans enfimyè oubyen teknoloji
medikal.
Pou
aktivite spòtiv gen yon ti pak: pak Sen Jan, ki pou resevwa match foutbòl. Epi konn gen
chanpyona foutbol entèskolè ki òganize chak ane. Pa gen okenn strikti ki ka pèmèt jenn gresyewa
evolye nan plizyè lòt kategori espò ki pa foutbòl.
Lanmè
se yon gwo richès natirèl moun yo eksplwate anpil, yo fè anpil plaj ak otèl. Sa ki konn atire anpil moun
nan komin lan, sitou nan mwa me ak lè
vakans. Pami plaj sa yo nou jwenn plaj
Le lambi night club, ki se plaj mitik
zòn lan. Menm zòn Lanbi sa fè repitasyon ak pil machann griyo bò lari a.
Anpil machin prive kou pwovens toujou kanpe
bò lari a pou pran ti tan savoure ti pati sa nan gastronomi peyi an. Ajoute sou
Le Lambi Night Club ak griyo yo, Lanbi repite pou kay Gwo Manman kote
anpil jenn ak granmoun gason konn al achte plezi seksyèl nan men yon seri medam
bò lanmè a. Lanmè an ki pèmèt tou kèk abitan itilize lapèch pou yo siviv.
Anpil jounen lanmè te konn òganize kote Moun konn soti
nan divès zòn nan peyi an vin yaya kò yo nan komin nan. Yon pratik ki preske pa
egziste depi kèk lane lakoz plizyè wout nasyonal se bandi ki gen kontwòl yo,
prensipalman wout nasyonal #2 ki pase nan zòn lan. Depi kèk tan se sèlman moun
nan environnman plaj yo osnon ki pa soti
twò lwen ki frekante yo.
Yon komin ki ap eseye evolye malgre sitiyasyon difisil peyi a, sitou avèk anpil moun ki migre nan komin lan. Anpil abitan nan komin Gresye, se moun ki kite lòt zòn nan komin tankou Pòtoprens, menm jan Jhonley LOUIS yon jenn anseyan ki kite Pòtoprens depi 2014 ak fanmi li pou vin rete nan kay yo te konstwi nan komin lan. Nan 10 lane li pase nan komin lan eksplike gen anpil bagay ki chanje anpil nan denyè ane sa yo. Li eksplike te konn gen aktivite jeni entèskolè ki kanpe depi 2020.
.jpeg)
Kantite moun sa yo ki vin ap konstwi san okenn nòm ,
vin transfòme yon bon pati nan komin nan an bidonvil. Gresye vin tankou yon opòtinite
pou moun ki bezwen kite lwaye, ak moun ki ap kouri pou bandi nan lòt komin ki
nan anvironnman Pòtoprens yo.
Moun yo te lage kò yo nan zòn lan sitou pou fasilite
li bay pou moun lan vin popyetè ak kalm li te ofri. Jeneralman gen yon seri de
zak ki pat konn repete souvan anndan komin lan, malgre fèb prezans polisye ki
genyen an. Yon sitiyasyon ki kòmanse chanje
depi kèk tan. Vin kòmanse gen anpil vòl
ki ap fèt nan komin lan e anpil zak asasina sitou pa bal. Anplis toujou, vin
gen gwoup jenn gason ki gen zam san okenn baz legal, ki bay tèt yo dwa bat, touye nenpòt lè, nenpòt
ki kote yon moun sou baz li se yon menas
pou sekirite zòn lan ( swa moun nan se vòlè oubyen li afilye ak yon gwoup gang).
Kidonk depi
lè sa yo moun gentan kòmanse paka sikile san okenn kè sote andan komin nan.
Men sitiyasyon sekirite an pral dejenere nan
mwa novanm 2023 lè bandi rive tabli kò yo nan Maryani, pòt antre komin lan. 6
mwa apre, yo mete an egzekisyon pil menas yo te bay abitan nan rès komin lan. Nan
lanuit 10 pou louvri 11 me 2024 la, yo atake
nan zòn koulonbye. Nan yon premye tan yo rive
pran kontwòl komisarya, men lapolis ta pral
reprann kontwòl lan apresa. Pou yon lòt fwa yon frontyè trase nan komin
lan. Soti Maryani pou rive koulonbye sou kontwòl bandi, se soti nan pati bò mache prensipal la ( mache
Gresye) nan sant vil la pou rive nan limit komin lan ak Leyogàn, ki sou kontwòl otorite Legal yo.
Envazyon
bandi yo nan zòn lan gen anpil vye konsekans sou gresyewa yo ak aktivite yo. Bandi yo fòse chak machin k ap pase peye yo frè pasaj,
komèt anpil zak asasina, kidnaping ak vòl nan zòn yo kontwòle yo. Gen moun ki
rive pèdi tout sa yo te posede, menm jan ak Sonson, ki te aktivite ansèyman ak
bisnis, ki te abite nan zòn Koulonbye
11, te oblije deplase ak tout fanmi l, e
li pral aprann yo piye mezi sa yo te posede nan kay la.
Nan
tout zòn ki pèdi yo, lekòl nan zòn nan tou fèmen. Anplis, depi apre vandredi 10 me a tout lekòl sanse
fèmen. Se kèk grenn lekòl ki ap eseye fonksyone pou elèv ki pral na egzamen
ofisyèl yo, yon mwa apre nan zòn lakolin.
Soti
Maryani pou rive Koulonbye zòn yo pratikman dezètik, sèl bandi yo ki chita bò
lari ap fè pòs. Abitan zòn sa yo bay li blanch. Moun ki ap viv jounen jodi an
anndan Gresye se sa ki reziyen yo viv bò kote zèfèyis yo oubyen sa ki kontinye
viv nan laperèz si yo pa p rive sou yo, pandan yo ap tann kisa otorite ki
responsab sekirite popilasyon an ap di pou yo.
Gresye
te gen yon avan ki petèt pat ekstraodinè
men kote moun te ka mennen aktivite lavi yo san gwo tèt chaje. Jounen jodi an se
yon prezan ki tankou yon kochma. Nan yon bat je tout bagay baskile nan Gresye. Plizyè
santèn fanmi pèdi tout sa yo te podese, nan yon zòn deja ki te bezwen plis
envestisman ak estrikti. Jou
kontinye ap pase e popilasyon an ap tann si otorite yo ap kite tout teritwa
pèdi oubyen si yo ap pèmèt lavi reprann jan sa te ye avan. Pandan tan sa Gresyewa
yo pa gen lòt chwa se nouri lespwa pou yo reprann yon vi nòmal nan komin lan.
Vanessa LOUIS JEAN
Etidyan nan Relasyon Entènasyonal
Anseyan
Aktivis Literè
